Shtrirjes së sovranitetit në veri të Kosovës, mediumi zviceran NNZ i ka dedikuar një artikull meritave të kryeministrit Albin Kurti.
Me një dorë të fortë, kryeministri i Kosovës, Albin Kurti vendos sovranitetin e Prishtinës në zonat e banuara nga serbët. Ai e përshkruan politikën perëndimore ndaj Beogradit si naive.
Ai ka formësuar historinë e Kosovës pas luftës si asnjë politikan tjetër në vendin e tij, Albin Kurti, themelues i lëvizjes Vetëvendosje dhe kryeministër për tre vjet. Gjasat janë të mira që ai të udhëheqë vendin e tij edhe për katër vite të tjera pas zgjedhjeve të shkurtit 2025.
Kjo është mbështetur nga rritja e konsiderueshme ekonomike prej 6 pikë përqindjeje. Investimet e huaja janë gjithashtu të konsiderueshme krahasuar me produktin modest bruto kombëtar të vendit me 1.7 milionë banorë. Shkalla e papunësisë ra në 10 për qind nën Kurtin.
Ajo që kontribuon në popullaritetin e 49-vjeçarit është qëndrimi i tij konfrontues ndaj fqinjit të tij Serbinë. Beogradi nuk e njeh pavarësinë e Kosovës, e cila u shpall në vitin 2008. Pesë shtete të BE-së, Kina dhe Rusia e shohin këtë në të njëjtën mënyrë.
Strategjia e përparme e Kurtit ndikohet më pak nga Beogradi sesa nga rreth 90,000 serbët në Kosovë. Popullsia serbe (pothuajse 5 përqind) jeton e shpërndarë në jug të vendit dhe në veri në një zonë kompakte në kufi me Serbinë. Ajo përfaqëson shumicën dërrmuese të banorëve atje.
Shteti serb deri vonë ishte prezent në këtë pjesë të vendit me zyra administrative dhe poste dhe luante një rol të rëndësishëm si punëdhënës.
Kurti i dha fund kësaj. Ai ka mbi një vit që po zbaton sovranitetin e Kosovës me masa të ashpra administrative.
Ai kishte ndërtuar baza në veri për policinë speciale të armatosur rëndë, dërgoi kontrollin financiar dhe konfiskoi ndërtesat që ishin ndërtuar pa miratimin e Prishtinës.
Përdorimi i dinarit serb u ndalua dhe u zëvendësuan tabelat e qytetit serb me shkrim cirilik. Vetëm shkolla dhe sistemi shëndetësor de facto drejtohen nga serbët.
Veprimet e Kurtit hidhërojnë dhe shqetësojnë serbët e Kosovës dhe acarojnë fuqitë mbrojtëse perëndimore. Këta të fundit kritikojnë se hapat janë marrë “në mënyrë të njëanshme” dhe nuk janë rënë dakord me Brukselin, Berlinin apo Uashingtonin. Por Kurti e lë të ftohtë.
Serbia si portë për ndikimin rus?
Ky moskalim ndaj mbrojtësve të fuqishëm të vendit të tij ka një histori. Është edhe historia e ngritjes politike të Kurtit.
Ashtu siç luftoi si aktivist politik kundër sundimit serb në vitet 1990 – për të cilin kaloi dy vjet në burg – më vonë u mbrojt kundër rendit perëndimor të pasluftës.
Në vitin 2005, ai themeloi Lëvizjen Vetëvendosje me një grup të vogël kolegësh, të cilët bënë fushatë për vetëvendosje për Kosovën dhe më vonë bashkim me Shqipërinë.
Për ta bërë këtë, duhej të shkundej sundimi i administratës së OKB-së, e cila kishte nisur një proces të mundimshëm shtet-ndërtimi në vitin 1999 pas përfundimit të luftës.
Vetëvendosje u mobilizua kundër administratorëve, gjyqtarëve dhe policëve të huaj dhe mori përkrahje në rritje nga popullata. Kjo e bëri Kurtin një flamur të kuq për ambasadorët e fuqive perëndimore në Prishtinë, të cilët e shihnin veten si një lloj prokonsulli atje.
Kurti ka refuzuar kategorikisht edhe negociatat me Beogradin për statusin e Kosovës.
Fakti që kjo rezultoi në “pavarësinë e monitoruar” në 2008 – nën presionin amerikan dhe kundër rezistencës së Serbisë – ishte i neveritshëm për të. Ai tha në një intervistë të asaj kohe: “Shtetet nuk ‘japen’, por luftohen nga njerëzit”.
Ajo që e dallon Kurtin nga shumë politikanë është marrëdhënia e tij intime me teorinë politike. Ajo jo vetëm që i shërben atij si stimulim intelektual, por edhe i jep formë botëkuptimit dhe praktikës së tij. Ai studioi herët teoritë postkoloniale dhe lexoi klasikët e tyre.
Nga ky këndvështrim, sovraniteti i Serbisë mbi Kosovën që nga Lufta e Parë Ballkanike në 1912 shfaqet si sundim kolonial, ndërsa nacionalizmi shqiptar, nga ana tjetër, shfaqet si emancipues.
Kurti kritikoi protektoratin ndërkombëtar që pasoi në 1999 si sundim i huaj nën kujdesin neoliberal.
Dy dekada më vonë, kritika është më e moderuar në ton. Sipas Kurtit në një ngjarje të organizuar nga Shoqata e Politikës së Jashtme Zvicerane, Perëndimi ende e gjykon gabimisht Serbinë sot, ajo është një portë për ndikimin kinez dhe rus në Evropë.
Ju gjithashtu mund ta shihni këtë ndryshe. Edhe pse Serbia blen pajisje mbrojtëse kineze dhe ruse, ajo bëri një porosi miliarda dollarësh për avionët luftarakë francezë Rafale në gusht. Presidenti Aleksandar Vuçiq mban marrëdhënie të ngushta me Uashingtonin, Brukselin dhe Berlinin. Dhe kjo pavarësisht se ai feston afërsinë e tij me Rusinë dhe “Vëllain Xi” në media pranë regjimit dhe bojkoton regjimin e sanksioneve të Brukselit.
Vuçiç ka fituar favorin e Perëndimit duke pasur municion me vlerë mbi 800 milionë euro të dorëzuar në Ukrainë që nga sulmi i Rusisë. Dhe ai është i lidhur me BE-në dhe Gjermaninë nga një i ashtuquajtur partneritet i lëndëve të para, depozitat e litiumit në Serbinë perëndimore, të cilat janë strategjikisht të rëndësishme për industrinë evropiane të makinave, do të minohen nga Grupi Rio Tinto në të ardhmen.
Kushdo që shikon atë që bën Vuçiq – jo atë që thotë – mund të arrijë në përfundimin, Serbia është e vendosur në kampin perëndimor. Pra, a është politika e sharrës mes Lindjes dhe Perëndimit vetëm një shfaqje për audiencën vendase? Po ashtu edhe pretendimi i Vuçiqit se nuk ka hequr dorë nga Kosova?
Kurti kundërshton: “Aspak, Vuçiq thjesht po mashtron Perëndimin. Elita që dominon vendin nuk ka hequr dorë kurrë nga projekti i Serbisë së Madhe. Thjesht quhet diçka ndryshe tani, domethënë ‘Bota Serbe’”. Kjo do të thotë bashkim i të gjithë serbëve në një vend. Kjo do të nënkuptonte shpërbërjen e Bosnje-Hercegovinës, Malit të Zi dhe Kosovës.
Trump dhe rreziqet e reja për Ballkanin
Thjesht duhet të dëgjoni me kujdes se çfarë po thotë Vuçiq, vazhdon Kurti. “Për shembull, kur bëhet fjalë për Kaukazin e Jugut.” Në vitin 2023, presidenti serb vlerësoi veprimet e Azerbajxhanit për “kthimin në shtëpi” të Nagorno-Karabakut. Zona shpalli në mënyrë të njëanshme pavarësinë në 1991. Presidenti i Azerbajxhanit Ilham Aliyev më pas mori kohën e tij.
Ai u përqendrua në zhvillimin e ekonomisë dhe riarmatosi sistematikisht ushtrinë. Vetëm kur situata gjeopolitike e lejoi, ai goditi dhe rifitoi zonën. Durimi, sipas Vuçiqit, shpërblehet.
“Kjo është pikërisht ajo që Vuçiq dëshiron të bëjë me Kosovën”, thotë Kurti. Ushtron edhe durim strategjik, por synimi mbetet hakmarrja. Ne duhet të jemi të përgatitur për këtë.”
Në fakt, disa në Beograd po spekulojnë se fitorja e Trumpit në zgjedhje do të ofrojë mundësinë që të paktën të rikthehet veriu i Kosovës. Richard Grenell është një bartës i shpresës. Ish i dërguari special i Trump për Ballkanin Perëndimor mban lidhje të ngushta me Beogradin dhe është kritik i Kurtit. A është Trump rrezik për Kosovën?
Kreu i qeverisë qetëson diplomatikisht: Kosova ka punuar mirë me presidentët e të dyja palëve. Ajo u çlirua në vitin 1999 nën demokratin Bill Clinton, dhe George W. Bush, një republikan, ishte president kur Kosova u bë e pavarur në 2008.
Kur në Ballkan vijnë sërish kohë më të vështira, po planet e viteve të para? A është në agjendë bashkimi i Kosovës dhe Shqipërisë?
Jo, thotë Kurti, tani nuk është koha për këtë.
Në një epokë konfliktesh të mëdha, perspektiva shtet-komb është shumë e ngushtë. Bëhet fjalë për Evropën tani. Duke pasur parasysh kërcënimin rus, ai më mirë do ta shihte vendin e tij të anëtarësohej në NATO.
A është ky një refuzim i bashkimit? Jo mjaft. Ndoshta Kurti do të praktikojë edhe durimin strategjik./
