Vjosa Osmani, e zgjedhur presidente në prill 2021, ka sinjalizuar më 11 shtator 2025 se po e mendon një mandat të dytë. Deklaratat e saj dhe polemikat rreth funksionimit të Kuvendit kanë nxitur reagime nga analistë politikë dhe ish-deputetë, të cilët japin vlerësime të ndryshme për rolin unifikues të presidencës dhe për interpretimet kushtetuese.
Vjosa Osmani u zgjodh presidente e Kosovës në prill 2021. Mandati i saj pesëvjeçar po i afrohet fundit dhe, siç deklaroi për media më 11 shtator 2025, ajo po e shqyrton mundësinë për të kandiduar për një mandat të dytë, duke theksuar se “nuk ka bërë kalkulime” as në mandatin e parë e as tani.
Çfarë ka thënë Osmani së fundi?
Në qëndrimet e saj publike, Osmani ka argumentuar se shteti “nuk mund të bllokohet” për shkak të moszgjedhjes së një nënkryetari serb të Kuvendit, nëse Kryesia ka kuorum. Ajo ka kritikuar Listën Serbe dhe ka theksuar se votimi “në pako” për dy pozitat e rezervuara për komunitetet nuk kërkohet nga Kushtetuta, ndërsa Rregullorja e Punës së Kuvendit nuk mund të jetë mbi dokumentin themelor të shtetit.
Vlerësimi i Donika Eminit
Sipas Donika Eminit, nga Grupi Këshillëdhënës në Evropë për Politika të Ballkanit, synimi i një mandati të dytë nuk është problem në vetvete. Ajo, megjithatë, sheh mungesë të një udhëheqjeje të qartë e unifikuese në periudhën e krizës politike:
“Osmani është parë më tepër si pasive, duke vepruar ad hoc, pa një strategji të qartë, dhe duke organizuar takime pa peshë politike për të lëvizur partitë—sidomos ato shqiptare që kanë bllokuar punën e Kuvendit prej më shumë se gjashtë muajsh.”
(Emini, përgjigje me shkrim për Radion Evropa e Lirë)
Emini thekson gjithashtu se nënkryetari nga komuniteti serb është kategori kushtetuese dhe element thelbësor për funksionalitetin e Kuvendit: vazhdimi i punës pa zgjedhur këtë pozitë do të shkelte një detyrim të qartë kushtetues.
Kritikat e Ilir Dedës
Ish-deputeti Ilir Deda vlerëson se Presidenca “është përfshirë në vallen shoviniste të përhapur në Kosovë”, duke përdorur, sipas tij, argumente të paqena dhe fjalor shtypës ndaj përfaqësuesve politikë të komunitetit serb. Ai shton:
“Presidentja nuk ka ndërtuar ura me partitë opozitare, as nuk ka përfaqësuar rol unifikues në çështjet e brendshme. Rreshtimi i saj përkrah secilës parti politike vetëm ia ul mundësinë për një mandat të dytë.”
(Deda për Radion Evropa e Lirë)
Deda kritikon edhe një shkresë të nisur nga zyra e Presidentes drejt Gjykatës Kushtetuese, të cilën e sheh si presion ndaj këtij institucioni, duke e cilësuar më shumë si pamflet politik sesa si dokument të përfaqësueses së unitetit të popullit. Sipas tij, Kuvendi nuk po bllokohet nga komuniteti serb, por nga partitë shqiptare—veçanërisht partia në pushtet—duke shkelur aktgjykime të Gjykatës Kushtetuese.
Vijat e holla mes politikës dhe kushtetutshmërisë
Emini pranon që presidentja ka të drejtë të shprehë shqetësime politike, por paralajmëron për një “vijë të hollë” mes këtij roli dhe krijimit të përshtypjes se po sfidohet autoriteti i Gjykatës Kushtetuese. Nga ana tjetër, Osmani argumenton se respektimi i kuorumit në Kryesi dhe parësia e Kushtetutës duhet të parandalojnë bllokimin institucional.
Presioni ndërkombëtar dhe multietniciteti
Multietniciteti është vijë e kuqe për partnerët ndërkombëtarë, të cilët u bëjnë thirrje aktorëve politikë në Kosovë që të respektojnë Gjykatën Kushtetuese dhe të formojnë institucionet në përputhje me aktgjykimet e saj, duke garantuar përfaqësim dhe funksionalitet të organeve sipas Kushtetutës.
Si zgjidhet Presidenti i Kosovës?
Për t’u zgjedhur president, kandidatit i duhen të paktën 80 vota nga 120 deputetë në rundin e parë. Nëse nuk sigurohen në rundin e parë as në të dytin, në rundin e tretë mjaftojnë 61 vota.
Shënim redaksional: Ky material përmbledh deklaratat publike dhe citimet e dhëna për Radion Evropa e Lirë më 11 shtator 2025 dhe qëndrimet e palëve të përmendura.
