Procesi i njohjes së genocidit nga ana e Serbisë, mbetet jashtëzakonisht kompleks dhe sfidues, ndërsa ekspertët e drejtësisë analizojnë me detaje ligjin për dëmshpërblim dhe mekanizmat që mund të çojnë në hapa të vërtetë. Sipas tyre, për të pasur sukses, ky proces kërkon jo vetëm vullnet politik, por edhe përmbushje të kushteve të qarta ligjore dhe ndërkombëtare.
Një nga pikat kryesore të shqetësimit është mungesa e dialogut të hapur dhe transparencës në marrëdhëniet ndërmjet Kosovës dhe Serbisë për çështjet e së kaluarës. Në këtë kuadër, eksperti ligjor shpjegon se dëmshpërblimi për viktimat e genocidit aplikohet vetëm nëse janë përmbushur tri kushte: identifikimi i qartë i përgjegjësve, pranimi i fajësisë nga pala përgjegjëse, dhe një mekanizëm institucional që siguron zbatimin e vendimeve.
Ligji për dëmshpërblim, sipas specialistëve, mund të konsiderohet një instrument i rëndësishëm, por vetëm nëse bashkëkohësisht vijon edhe faza e njohjes politike dhe obligimit moral. S’ka vetëm çështje financiare, por edhe simbologjike — pa pranimin zyrtar të genocidit dhe falje shtetërore, çdo përpjekje mbetet pjesë e debatit diplomatik pa rezultate konkrete.
Ekspertët theksojnë se janë disa barriera të ndryshme që pengojnë progresin: mungesa e dokumentacionit të pandryshuar pas 1999-ës, interpretime të ndryshme juridike midis Beogradit dhe Prishtinës, dhe një klimë politike ku tema e genocidit mbetet shumë e ndjeshme e përfshirë në kujtesën kolektive.
Në përfundim, për të ecur nga fjala në veprim lidhur me njohjen e genocidit nga Serbia, janë të domosdoshme tre elementë: vendim politik i fuqishëm, sistem i integruar i drejtësisë dhe mekanizma që llogariten si të besueshëm nga të gjithë aktorët. Pa këta, edhe legjislacionet më të avancuara do të mbeten letra pa zbatim.
